भूकम्प र बाढीले थिलथिलिएको बिपी राजमार्ग : पूर्वी नेपालसँगको प्रमुख सम्पर्क मार्ग सङ्कटमा

काभ्रेपलाञ्चोक : सङ्घीय राजधानी काठमाडौँलाई पूर्वी नेपालसँग सिधा जोड्ने छोटो तथा वैकल्पिक मार्ग बिपी राजमार्ग अहिले भूकम्प र बाढीपहिरोका कारण अत्यन्तै जीर्ण अवस्थामा पुगेको छ।

काभ्रेपलान्चोकको रोशनी खोलामा आएको बाढीले गत असोजमा राजमार्गका महत्त्वपूर्ण खण्डहरू कटान गरेपछि सडक दैनिक अवरुद्ध हुने अवस्था सिर्जना भएको छ।

जापान सरकारको सहयोगमा निर्माण भएको १६० किमी लामो धुलिखेल–सिन्धुली–बर्दिबास खण्डले राजधानी–पूर्वी नेपाल यात्रा छोट्याए पनि हाल वर्षायामले जोखिम अझ बढाएको छ।

विशेषगरी भकुन्डेबेंसी–नेपालथोक खण्डको करिब ३० किमी सडक बाढीले क्षतिग्रस्त बनाएको छ, जसमा कालढुङ्गा, चिउरीबास, एक नम्बर पुललगायतका ठाउँमा सयौँ मिटर सडक पूर्णरूपमा बगिसकेको छ।

राजमार्ग निर्माणमा करिब २६ अर्ब जापानी एन लागत लागेको थियो। तर, निर्माणको एक दशक नपुग्दै राजमार्गका भ्याकुरे, घ्याम्पे र रोशनी खोलाजस्ता स्थानहरूमा पुलको अभाव, डाइभर्सन बग्ने समस्या र दैनिक बाटो बन्द हुने समस्याले यसको संरचना सङ्कटमा पारेको छ।

ट्रिपर व्यवसायीको मनपरी र राज्यको कमजोरी

१६ टनभन्दा बढी तौलका सवारी सञ्चालनमा प्रतिबन्ध भए पनि व्यापारी र ट्रिपर व्यवसायीले प्रशासनलाई प्रभावमा पारेर २५ टनसम्मका ट्रिपर धपाइरहेका छन्।

दिनहुँ ६ सयभन्दा बढी ट्रिपर सञ्चालन हुने र अनुगमन अभाव हुँदा बिपी राजमार्गको संरचना थप जोखिममा परेको छ।

पुनर्निर्माण प्रयास : चार खण्डमा विभाजन

डिभिजन सडक कार्यालय भक्तपुरले चौकी डाँडादेखि बर्खे खोलासम्मको सडकलाई चार खण्डमा विभाजन गरी पुनर्निर्माणको प्रक्रिया अघि बढाएको छ।

नेपाल सरकारको लागतमा तीन खण्ड र जापान सरकारको सहकार्यमा एक खण्ड पुनर्निर्माण गरिने छ। हाल भकुन्डेबेंसी–चार सय बेँसी (११ किमी), डालाबेँसी–चार सय बेँसी (८.५ किमी) र बर्खेखोला–नेपालथोक (४ किमी) सडक खण्डका लागि बोलपत्र आह्वान भइसकेको छ।

वर्षायामको चुनौती र अस्थायी ट्र्याक

वर्षायाम सुरु भइसकेकाले निर्माण कार्यमा कठिनाइ भएको छ। अस्थायी ट्र्याक मर्मतका लागि दैनिक ३७ उपकरण प्रयोग गरी तीनदेखि सात मिटर अग्लो सडक निर्माण भइरहेको डिभिजन प्रमुख सुमन योगेशले जानकारी दिनुभयो।

वैशाख मसान्तसम्म आठ किमी अस्थायी सडक मर्मत सक्ने लक्ष्य राखिएको छ।

जाइकाको सम्भावित सहयोग

डालाबेसी–बर्खेखोला ५.५ किमी सडक पुनर्निर्माणको डिजाइन जाइकाले थालिसकेको छ। सम्भावित टनेल र भायाडक्ट (अग्ला पुल) जस्ता प्रविधिमा छलफल भइरहेको छ।

पूर्वी नेपालसँग राजधानीको यातायात सुगमता कायम राख्न यो मार्गको पुनर्निर्माण अत्यावश्यक मानिएको छ।

भूकम्प र बाढीले थिलथिलो बनेको बिपी राजमार्गको पुनर्निर्माण तत्काल नहुन सके पूर्वी नेपालसँग राजधानीको सिधा सम्पर्क टुट्नेछ।

यसले केवल यातायातमा मात्र होइन, अर्थतन्त्र, आपूर्ति प्रणाली र जनजीवनमा समेत गम्भीर असर पुर्‍याउने सम्भावना छ। अतः सम्बन्धित निकायहरूले दीर्घकालीन समाधानका लागि दिगो संरचना निर्माणमा तीव्रता दिनुपर्ने समय आएको छ।