लेकका च्याङ्ग्रा सहरमा

गण्डकी : दशैँ नजिकिँदै गर्दा हिमाली भेगका च्याङ्ग्रा बथानबथान पोखरा झर्दैछन्। मङ्गलबार मात्र कास्कीको लुम्ले हुँदै पोखरा–बागलुङ राजमार्गमा लामो ताँती देखियो, जसले सवारीसाधनसमेत रोकिएको थियो। व्यापारीहरू च्याङ्ग्रालाई साइसाइ हिँडाइरहेका दृश्यले दशैँको वातावरणलाई थप स्पष्ट बनाएको छ।

मुस्ताङदेखि पोखरासम्म झारिएका च्याङ्ग्रा पोखराको सिमपानी क्षेत्रमा केन्द्रित गरी बिक्री सुरु हुन्छ। दसैँमा हजारौँ च्याङ्ग्राको खरिदबिक्री हुने परम्परा छ। घटस्थापनापछि उपभोक्ताको चहलपहल अझ बढ्ने व्यापारीहरूको अनुभव छ।

व्यापार र मूल्य

व्यवसायी महेन्द्र केसी र ज्ञानबहादुर कार्कीले यसपालि मात्र ५९ वटा च्याङ्ग्रा बागलुङ झारेका छन्। केसीका अनुसार रोज्जा च्याङ्ग्रा मुस्ताङमै रु ३८ हजार पाँच सयमा किनेको र बागलुङमा ल्याएर रु ४५ हजारमा बिक्री भइरहेको छ। चेलु भने रु ४० हजारमा बिक्री भइरहेको छ।

पसलमा मासु बिक्री गर्दा च्याङ्ग्राको प्रतिकिलो रु २२ सय र चेलुको रु १८ सय पर्छ। दशैँमा अत्यधिक माग हुने भएकाले उनले बागलुङ नगरपालिका–२ को ‘नवदुर्गा मासु पसल’बाट मासु बिक्री गर्दै आएका छन्।

केसीले च्याङ्ग्रा व्यापार सुरु गरेको एक दशक बितिसकेको छ। तर, उनको अनुभवमा अहिले पहिलेजस्तो च्याङ्ग्रा आउने गरेका छैनन्। “एउटै दशैँमा दुई हजारसम्म च्याङ्ग्रा आउने गर्थे, अहिले मूल्य बढेसँगै व्यवसायीहरू कम संलग्न हुन थालेका छन्,” उनले भने।

बढ्दो मूल्य र समस्या

कोभिड–१९ महामारीपछि च्याङ्ग्राको मूल्य झण्डै दोब्बरले बढेको व्यापारीहरूको भनाइ छ। च्याङ्ग्रापालन घट्नु, कर र दस्तुर बढ्नु, र स्थानीय तहमा तिर्नुपर्ने शुल्कहरूले मूल्य बढाएको उनीहरूको गुनासो छ।

मुस्ताङको जोमसोम, कागबेनी, चमरलगायत ठाउँबाट ल्याइने च्याङ्ग्रा म्याग्दी, बागलुङ, पर्वत हुँदै पोखरा र काठमाडौँसम्म पुग्छ। लान हप्तौँ लाग्ने यो प्रक्रिया अझै परम्परागत तरिकाले निरन्तर छ।

ठूलो आपूर्ति

युवा व्यवसायी निरज थकालीका अनुसार म्याग्दीको बैसरीबाट यस वर्ष मात्र दुई सय च्याङ्ग्रा पठाइएको छ—एक सय पोखरा र एक सय काठमाडौँतर्फ। उनका अनुसार यस वर्ष पोखरामा झण्डै १० हजार र काठमाडौँमा ५ हजार मुस्ताङी च्याङ्ग्रा पुग्ने अनुमान छ।

“यसपालि मात्रै मुस्ताङबाट १५ हजार बढी च्याङ्ग्रा बाहिरिनेछ,” थकालीले बताए। एक ट्रकमा ८०–९० वटासम्म च्याङ्ग्रा अट्ने भएकाले सयौँ ट्रक च्याङ्ग्रा बाटोमा रहेका छन्।

उपभोक्ताको रोजाइ

मासुका अरु परिकार वर्षैभरि पाइए पनि च्याङ्ग्राका लागि उपभोक्ताले दशैँमै प्रतीक्षा गर्छन्। हिमाली हावापानीमा जडीबुटी खाएर हुर्किने भएकाले च्याङ्ग्रा स्वादिलो मात्र नभई स्वस्थकर पनि मानिन्छ।