इलाम । जिल्लाको पहाडी भेगमा अर्गेली अर्थात लोक्ता उत्पादन हुन्छ । मनग्य रुपमा उत्पादन हुने लोक्ताको माग समेत राम्रो भएपनि यहाँका किसानले पुरानै ढाँचामा यसको प्रशोधिकरण गर्दै आएका छन् । यसलाई पहाडे कागज समेत भन्ने गरिन्छ । नेपालबाट जापानी नोट बनाउन समेत लोक्ता निर्यात हुने गरेको छ ।
पहिलाभन्दा हाल किसान यस खेतीमा लागेपनि अझै ब्यवसायिक उत्पादनका धेरै किसान संलग्न हुन सकेका छैनन् ।
अर्गेलीको व्यावसायिक खेतीतर्फ किसानको आकर्षण बर्षेनी बढ्दै गएको पाइन्छ । सरकारले अर्गेली उद्योगलाई आधुनिक प्रविधि हस्तान्तरण र आवश्यक सहयोग गर्न नसक्दा पनि उल्लेखनिय मात्रामा किसानहरु यसमा सम्लग्न नरहेको बताइएको छ ।
नेपालमा उत्पादन हुने अर्गेलीबाट जापाननिज पैसा ‘येन’ निर्माण हन्छ । जापान नै निर्यात हुने अर्गेलीको माग समेत उच्च रहेको छ । साना साना पोथ्रा बुट्यानका रुपमा उत्पादन हुने लोक्ताको बोक्राबाट कागज निर्माण गन सकिन्छ ।
नेपाली कागज वा काँचो कागज भनेर समेत चिनिने लोक्ता प्रशोधिकरणमा समस्या भएका कारण पनि धेरै किसान यसमा सम्लग्न हुन नसकेको बताइएको छ ।
पछिल्लो समय खेती गर्ने किसान र प्रशोधिन गर्ने साना उद्योगको संख्यामा बृद्धि भएपनि कति किसान यसमा सम्लग्न छन् भन्ने कुनै तथ्यांक भने छैन । तर स्थानियले यसमा आफुहरुको ध्यान जान थालेको बताउने गरेका छन् ।
देउमाई नगरपालिका एकका पुर्णबहादुर राईले जंगलमा नै पाइने लोक्ताको महत्व पछिल्लो समय बढ्दै गएकोृ बताए । उनले पहिला यसलाई आफुहरुले खासै वास्ता नगरेको भएपनि पछिल्लो समय धेरै किसानले यसको खेती गर्न थालेको बताए ।
जापानी नोट ‘येन’ को छपाइमा प्रयोग हुँदै आएको अर्गेलीको माग उच्च भएसँगै यसको व्यावसायिक खेतीतर्फ कृषकको आकर्षण भने बढ्दै गएको छ ।
इलाम, नगरपालिका, देउमाई नगरपालिका, सन्दकपूर र माइजोगमाई गाउँपालिका भित्रका किसानले उत्पादित अर्गेली जापान निर्यात गर्दै आएका छन् । प्रशोधित अर्गेली प्रतिकिलो ५ सय रुपैयाँमा बिक्री भइरहेको इलाम नगरपालिका–३ का किसान सन्तोष राईले बताए ।
यस वर्ष इलाम नगरपालिका ३ पुवामझुवा क्षेत्रका किसानले २० टन अर्गेली संकलन गरी जापान निर्यात गर्ने लक्ष्य राखेका छन् । स्थानीयवासीको आय वृद्धिका लागि अर्गेलीलाई भरपर्दो माध्यमको रूपमा विकास गर्नुपर्ने माग गर्दै आएका छन् ।
उच्चस्तरको प्रशोधित अर्गेलीको माग भएपनि मागबमोजिमको निर्यात योग्य बनाउन आधुनिक प्रविधिको अभाव छ । उद्योग क्षेत्रको विकासका लागि हरेक स्थानीय तहमा लघु उद्यम विकास कार्यक्रम संचालन भएपनि अर्गेली खेती र प्रशोधनबारे स्थानीय तहको ध्यान पुगेको छैन । यसमा स्थानिय सरकारले सहयोग गर्नुपर्ने स्थानियको माग छ ।
रोपिएको अर्गेलीको बिरुवा तीन वर्षमा बेच्नका लागि तयार हुन्छ । एकपटक उत्पादन भएको अर्गेली पुनः पलाउने र तीन वर्षमा संकलन गर्न सकिने भएकाले लगानी धेरै नहुने किसानहरुको भनाई छ ।
चिसो मौसम र हावापानी भएका स्थानमा खेर गइरहेको काँल्ला र पाखो बारीको सदुपयोग गरेर लगाउन सकिने अर्गेली प्रशोधिकरणका लागि आधुनिक प्रविधि हन सके उत्पादन दोब्बर बनाउन सकिने किसानहरुको भनाई छ ।
नेपालबाट हरेक वर्ष ६० टन अर्गेली जापान निर्यात हुने गरेको छ । राम्रो मूल्यमा बिक्री हुन थालेपछि कृषकमा यसबाट कमाई हुने आशा जगाएको छ । तर यसको प्रशोधनमा आधुनिक उपकरण नआउँदा समस्या भएको किसानहरुको भनाई छ । यसतर्फ स्थानीय सरकारले ध्यान दिनु पर्ने किसानमा माग छ ।
युनिकोड
मिति रूपान्तरण
प्रदेश खबर
प्रतिक्रिया