कोशीमा स्टार्टअप र नवप्रवर्तनको लहर : युवालाई उद्यमशीलतामा ऊर्जावान् बनाउँदै CNIYEF

नेपाली उद्योग परिसंघ युवा उद्यमी मञ्च (CNIYEF) कोशी प्रदेशको दोस्रो अधिवेशनले सुशान प्रधानलाई सर्वसम्मत अध्यक्षमा चयन गरेको छ।

प्रधान नेतृत्वमा निर्वाचित कार्यसमितिमा प्रदेशका विभिन्न क्षेत्रमा सक्रिय युवा उद्यमीहरूको समावेश छ। संस्थाले विगतदेखि नै “एक व्यक्ति, एक वर्ष, एक कार्यकाल” भन्ने सिद्धान्तलाई आत्मसात गर्दै युवालाई उद्यमशीलतालाई प्रोत्साहित गर्दै आएको छ।

नवनिर्वाचित अध्यक्ष प्रधानले आन्तरिक क्षमता विकास, उद्यमशील युवाको प्रोत्साहनको क्षेत्र आफ्नो मुख्य प्राथमिकता रहेको बताएका छन्।

यसै सन्दर्भमा, अध्यक्ष प्रधानसँग गरिएको अन्तरवार्ताको मुख्य अंश :

CNIYEF कोशी प्रदेशको अध्यक्षमा निर्वाचित भएपछि तपाईँलाई कस्तो अनुभूति भइरहेको छ ?

यो मेरो लागि साँच्चै गर्वको विषय हो । मलाई CNIYEF कोशीको अध्यक्षमा निर्वाचित गरिँदै गर्दा केवल एक पद नभई जिम्मेवारीको रूपमा मैले हेरेको छु । युवा नै नेपालको भविष्यको कर्णधार हुन् । र CNIYEF कोशी मार्फत हामीसँग त्यो ऊर्जा नवप्रवर्तन, सहकार्य र नेतृत्वमा रूपान्तरण गर्ने अद्भुत प्लेटफर्म मैले देखेको छु । 

हाम्रो प्रदेशका युवा उद्यमीहरूको आवाज, आकाङ्क्षा र ऊर्जालाई प्रतिनिधित्व गर्ने जिम्मेवारीका रूपमा म यो विश्वासलाई अगाडि बढाउने अवसर पाउँदा विनम्र र प्रेरित महसुस गर्दै छु । म, मेरो टिम, हाम्रा साझेदारहरू र ठूलो उद्यमी समुदायसँग मिलेर यस्तो वातावरण निर्माण गर्न प्रतिबद्ध छु जहाँ युवा नेतृत्वको केवल सपना देख्नु मात्र नभई भोलिका लागि वास्तविक प्रभाव पनि सिर्जना गर्न सकून् ।

अब तपाईँले विशेष गरी युवा उद्यमशीलतालाई लक्षित गर्दै कुन–कुन ठोस कार्यक्रम प्राथमिकतामा राख्नुहुन्छ ?

मेरो प्राथमिकता कोशी प्रदेशका युवा उद्यमीहरूलाई प्रत्यक्ष सहयोग गर्ने प्लेटफर्महरू सिर्जना गर्नु हो । पहिलो, हामी आन्तरिक टिम निर्माणमा केन्द्रित हुनेछौँ ताकि हाम्रा सदस्यहरू एकसाथ बलियो बनून् । 

दोस्रो, हामीले पहिले नै मुनान रिजालज्यूको नेतृत्वमा एउटा इन्क्युबेसन सेन्टर स्थापना गरिसकेका छौँ । त्यो यस्तो स्थान हो जहाँ विचारहरू उचित मार्गदर्शन, नेटवर्किङ, र स्रोतहरूसँग व्यवसायमा परिणत हुन सक्छन् । 

तेस्रो कुरा हामी उद्यमशीलता विकास र प्रदेशको समग्र विकाससँग सम्बन्धित अवसरहरू विस्तार गर्न मिल्दोजुल्दो संस्थाहरूसँग बाह्य सहकार्यलाई सुदृढ पार्ने योजना बनाइरहेका छौँ । अन्ततः म हाम्रो भित्र नेतृत्व विकासमा जोड दिन चाहन्छु । किनभने CNIYEF केवल व्यवसाय सञ्चालनको मात्र कुरा होइन, यो भोलिका नयाँ नेतृत्व तयार गर्ने संगठन पनि हो जसले नेपालको भविष्य निर्माण गर्न सक्छ ।

कोशी प्रदेशका युवाले व्यवसाय सुरु गर्दा पूँजी, तालिम वा बजारमध्ये कुन ठूलो चुनौतीका रूपमा यहाँले लिनुभएको छ ?

पुँजी, तालिम र बजार : चुनौतीहरू हुन् । तर, यदि कोशी प्रदेशका युवाहरूका लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौती रोज्नुपर्ने भएमा म तालिम र सीप विकासलाई भन्नेछु । सही ज्ञान र विश्वास दिलाउने व्यवसाय मोडेल भएमा पुँजी जुटाउन सकिन्छ । नवप्रवर्तन र नेटवर्क भएमा बजारमा प्रवेश गर्न सकिन्छ । तर सही सीप बिना राम्रो विचारहरू समेत असफल हुन पुग्छ । 

उदाहरणका लागि अध्ययनहरूले देखाएका छन् कि नेपालमा ६०% भन्दा बढी स्टार्टअपहरू पहिलो तीन वर्षभित्र असफल हुन्छन् । मुख्यतया कमजोर व्यवस्थापन क्षमता र व्यावसायिक योजना अभावका कारण, केवल पैसाका कारण मात्र होइन । कोशी प्रदेशमा पनि धेरै युवाहरूसँग विचार हुन्छ तर तिनीहरूलाई दिगो व्यवसायमा संरचना बनाउन सङ्घर्ष हुन्छ । 

यही कारणले, CNIYEF कोशीमा हामी उद्यमशील तालिम, इन्क्युबेसन कार्यक्रम र मार्गदर्शनलाई प्राथमिकता दिइरहेका छौँ । ताकि युवा उद्यमीहरूले केवल पुँजी मात्र होइन, त्यसलाई प्रभावकारी ढंगले प्रयोग गर्ने सही ज्ञान पनि प्राप्त गर्न सकून् र बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्षम बनून् ।

CNIYEF को नेतृत्वमा रहँदा युवा–मैत्री तालिम, सीप विकास र नेटवर्किङका लागि के–कस्ता कार्यक्रम ल्याउने योजना छ ?

मैले अघि भनेजस्तो इन्क्युबेसन सेन्टर मार्फत हामी स्टार्टअपहरूलाई संरचित स्थान प्रदान गर्नेछौँ जहाँ उनीहरूले मेन्टर, स्रोत, र मार्गदर्शन प्राप्त गर्न सकून् । यसले युवाहरूलाई केवल व्यवसाय सुरु गर्न मात्र नभई दीगो रूपमा सञ्चालन गर्न पनि सहयोग पु¥याउनेछ ।

यस्तै हामी, CNIYEF च्याप्टर्स, सहकार्यात्मक दृष्टिकोणमा योजना बनाइरहेका छौँ । जहाँ प्रत्येक ४ वटा च्याप्टरले पोडकास्टमार्फत योगदान पु¥याउनेछन् । यसमा उद्यमीहरू, व्यवसायीहरू र व्यवसाय प्रशिक्षकहरूलाई आमन्त्रित गरिनेछ जसले आफ्नो अनुभव र सुझाव साझा गरी विश्वभरका नेपालीलाई उजागर गर्नेछन् । यस कार्यक्रमले विदेशमा बस्ने नेपालीहरूलाई सम्झाउन र नेपालमा ब्रेन गेइन सुरु गर्न मद्दत गर्न सक्छ ।

अर्को कुरा सदस्यहरूले आफ्नो व्यक्तिगत लिडरशीप, निर्णय क्षमता, र सञ्चार कौशलहरू सुदृढ बनाउन समर्पित कार्यक्रमहरू सुरु गरिनेछ । उनीहरूलाई भोलिका लिडर बन्न तयार पार्न सहयोग पुग्ने छ । साथे भविष्यका उद्यमीहरूका लागि शैक्षिक कार्यक्रमहरू जस्तै : कोशी आईटी समिट जस्ता प्रमुख कार्यक्रमहरू जारी राख्ने र विस्तार गर्ने योजना छ जसले विद्यार्थीहरू, विशेष गरी कलेज तहमा, शिक्षाप्रद प्रभाव सिर्जना गर्नेछ र अर्को पुस्ताका उद्यमीहरूलाई प्रेरित र तयार पार्नेछ ।

प्रदेश सरकारले युवा उद्यमीलाई सहज बनाउन स्टार्टअप नीति वा प्रोत्साहन प्याकेज कसरी ल्याउनुपर्छ ? 

म विश्वास गर्छु कि प्रदेश सरकारले युवा उद्यमीहरूलाई सहयोग गर्न प्रगतिशील कदम पहिले नै उठाइसकेको छ । CNIYEF कोशीले आधिकारिक रूपमा स्टार्टअप र इनोभेसन इन्क्युबेसन सेन्टर स्थापना गर्ने प्रस्ताव पेस गरेको थियो । मलाई गर्व छ कि यो प्रस्ताव प्रदेशको बजेटमा स्वीकृत भएको छ । 

बजेट वक्तव्यमा नै स्पष्ट रूपमा भनिएको छ: ‘इन्क्युबेसन सेन्टरहरू मार्फत समृद्ध प्रदेश निर्माणमा युवाहरूका नयाँ ज्ञान, सीप, र क्षमताहरू उपयोग गर्न निजी क्षेत्रसँग सहकार्य स्थापना गरिनेछ ।’

यसले के देखाउँछ भने, सरकारले स्टार्टअप नीतिको महत्वलाई स्वीकार गरेको छ । आगामी दिनमा प्याकेजमा तीन कुराहरू समावेश हुनुपर्छ :-
१. सीड फन्ड र कर छुटमार्फत वित्तीय पहुँच,
२. व्यवसाय स्थापना गर्न सजिला नियमहरू,
३. इन्क्युबेसन सेन्टरमार्फत निजी क्षेत्रसँग निरन्तर सहकार्य ।

यस्ता कदमहरूले मात्र युवा नेतृत्वमा आधारित नवप्रवर्तनलाई सशक्त बनाउनेका साथै  प्रदेशभर स्टार्टअप र रोजगार सिर्जना गर्ने बलियो इकोसिस्टम निर्माण गर्न पनि सहयोग पु¥याउनेछ ।

नयाँ पुस्तालाई उद्यमशीलतामा आकर्षित गर्न इन्क्युबेसन सेन्टर, स्टार्टअप प्रतियोगिता वा मेंटरशिप प्रोग्राम जस्ता योजना अघि सार्ने सोच छ ?

हो, बिल्कुल । वास्तवमा, हामी पहिले नै ठोस कदम चालिसकेका छौँ । CNIYEF कोशीले स्टार्टअप र इनोभेसन इन्क्युबेसन सेन्टर स्थापना गर्ने प्रस्ताव पेस गरेको थियो, जुन अहिले प्रदेश सरकारले बजेटमा स्वीकृत गरेको छ । यो युवामुखी स्टार्टअपहरूलाई पोषण गर्ने प्रमुख प्लेटफर्म हुनेछ । 

यससँगै, हामी प्रदेश र कलेज स्तरमा स्टार्टअप प्रतियोगिताहरू सुरु गर्ने योजना बनाइरहेका छौँ । ताकि प्रारम्भिक चरणमै उद्यमशील सोच उत्पन्न होस् र हामीले अनुभवी व्यवसाय नेताहरूसँग युवाहरूलाई जोडेर हाम्रो मार्गदर्शन कार्यक्रमहरूलाई सुदृढ बनाउनेछौँ । यी पहलहरू मार्फत, हामी सुनिश्चित गर्न चाहन्छौँ कि नयाँ पुस्ताले उद्यमशीलतामा प्रेरित हुँदै सफल हुन आवश्यक उपकरण, नेटवर्क, र मार्गदर्शन पनि पाओस् ।

तपाईँको नेतृत्वमा CNIYEF कोशी प्रदेशले युवालाई प्रत्यक्ष फाइदा हुने गरी आगामी वर्षमा कुन–कुन नयाँ पहल गर्ने लक्ष्य राखेको छ ?

मेरो नेतृत्वमा, CNIYEF कोशीले युवाहरूलाई प्रत्यक्ष लाभ पुग्ने थुप्रै पहलहरू सुरु गर्ने लक्ष्य राखेको छ । पहिलो, हामीले पहिले नै स्टार्टअप र इनोभेसन इन्क्युबेसन सेन्टर स्थापना गरिसकेका छौँ, जसले युवा उद्यमीहरूका लागि मार्गदर्शन, नेटवर्किङ, र समर्थनको केन्द्रको रूपमा काम गर्नेछ । 

दोस्रो, हामी प्रदेश र कलेज तहमा स्टार्टअप प्रतियोगिता र उद्यमशीलता बुटक्याम्पहरूको आयोजना गर्ने योजना बनाइरहेका छौँ जसले नयाँ विचार उत्पन्न गर्न र आत्मविश्वास निर्माण गर्न सहयोग पु¥याउनेछ । तेस्रो, हामी कोशी IT समिट जस्ता प्रभावशाली कार्यक्रमहरू जारी राख्नेछौँ, जसले शैक्षिक प्रभाव सिर्जना गर्ने र भोलिका उद्यमीहरू हुने विद्यार्थीहरूलाई प्रेरित गर्नेछ ।

साथै, ब्रेन गेइन बढाउनका लागि, CNIYEF र सम्पूर्ण च्याप्टरहरूले युवा केन्द्रित पोडकास्ट च्यानल सुरु गर्न काम गरिरहेका छन् । आजका युवाहरू पोडकास्टमा निकै संलग्न छन्, त्यसैले यो प्लेटफर्मले केवल नेपालभित्रका युवा मात्र नभई विदेशमा रहेका नेपालीहरूलाई पनि पहुँच पु¥याउनेछ । यसले वैदेशिक नेपाली समुदायलाई नेपालको उद्यमशीलता यात्रासँग जोड्नेछ र उनीहरूलाई अपडेट राख्दै देशमा योगदान दिन प्रेरित गर्नेछ ।

भविष्यमा नेपालमै रोजगारी सिर्जना गर्न युवा उद्यमीलाई ठुला लगानीमा सहकार्य गर्ने वा सह–उद्यम (joint venture) मा कसरी प्रोत्साहित गर्नुहुन्छ ?

CNIYEF कोशीको रूपमा, हामी युवा उद्यमीहरूलाई साझा लगानी र ठूला परियोजनाहरू अन्वेषण गर्न प्रोत्साहित गर्नेछौँ । जसका लागि विचार, स्रोत, र विशेषज्ञता साझा गर्न सकिने प्लेटफर्महरू सिर्जना गर्नेछौँ । हाम्रो इन्क्युबेसन सेन्टर मार्फत, हामी स्टार्टअप र सम्भावित साझेदार वा लगानीकर्ताबिच मिलनको अवसर प्रदान गर्नेछौँ ।

साथै, हामी लगानी फोरम र पिच इभेन्टहरूको आयोजना गर्ने योजना बनाइरहेका छौँ । जहाँ युवा नेतृत्वमा रहेका व्यवसायहरूले ठूला कम्पनीहरू, वित्तीय संस्था, र यहाँसम्म कि वैदेशिक लगानीकर्तासँग सहकार्य गर्न सकून् ।

उद्यमीहरूले आफूलाई प्रतिस्पर्धी नभई सहकर्मीको रूपमा हेर्ने सहकार्यको संस्कृतिलाई प्रवर्द्धन गरेर, हामी ठूलो अवसरहरू अनलक गर्न, व्यवसायलाई छिटो विस्तार गर्न र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, नेपालको भविष्यको लागि दीगो रोजगारी सिर्जना गर्न सक्नेछौं ।

तपाईँलाई उद्यमशीलताको बाटोमा प्रेरित गर्ने व्यक्तित्व, किताब वा अनुभव कुन हो ?

मेरो सबैभन्दा ठूलो प्रेरणा मेरो पिताबाट आएको हो । २५ वर्षभन्दा बढी समयदेखि, उहाँले कोशी प्रदेशमा एक सम्माननीय व्यवसाय अथक मेहनत गरेर निर्माण गर्नुभएको छ । चुनौतीहरू पार गर्दै, जोखिम व्यवस्थापन गर्दै र सधैँ छोटो लाभ भन्दा नैतिक अभ्यास र दीर्घकालीन विश्वासलाई प्राथमिकता दिँदै उहाँलाई लगातार काम गर्न देख्दा—दृष्टि, अनुशासन, र आफ्ना कर्मचारी तथा ग्राहकप्रति माया सन्तुलन गर्दै—ले मलाई वास्तविक उद्यमशीलता अभ्यासमा कस्तो देखिन्छ भन्ने देखाएको छ । 

उहाँको यात्राले मलाई सिकाएको हो की सफलता केवल आर्थिक लाभमा मात्र होइन, इमानदारी, सहनशीलता, र समुदायमा प्रभाव छोड्ने उत्तराधिकार निर्माणमा पनि हुन्छ ।

त्यसै गरी, म्याल्कम ग्लाडवेलको पुस्तक Outliers ले निरन्तर प्रयास र सिकाइलाई अङ्गीकार गर्न प्रेरित गरेको छ । यसले जोड दिन्छ कि असाधारण उपलब्धिहरू निरन्तर कडा मेहनत, दृढता र समयसापेक्ष अवसरहरूको अधिकतम उपयोगबाट आउँछन् । मेरो पिताको वास्तविक उदाहरण र Outliers बाट सिकेका पाठहरूले मेरो उद्यमशील मानसिकता निर्माण गरेका छन् र मलाई दृष्टि, समर्पण र नैतिकतासहित CNIYEF कोशीको नेतृत्व गर्न प्रेरित गरेका छन् ।

उद्यमशीलता सुरु गर्न चाहने नयाँ पुस्तालाई तपाईँले दिने मुख्य सन्देश के हो ?

• छिट्टै उद्योग ज्ञान हासिल गर्नुहोस् : तपाईँको लक्षित उद्योगका अग्रणी कम्पनीहरूमा काम गर्नुहोस्, २५ वर्षको उमेरअघि नै । प्रत्यक्ष रूपमा अपरेसन अनुभव गर्दा बजारको गतिशीलता बुझ्न मद्दत पुग्छ, व्यवस्थापन जोखिम घट्छ, र आफ्नै उद्यम सुरु गर्दा थप गणनायुक्त जोखिम लिन सकिन्छ ।
• योजना सहित कार्यान्वयन गर्नुहोस् : यहाँ केवल विचार मात्र पर्याप्त छैन । चुनौतीहरू ग्रहण गर्नुहोस् र प्रणालीबद्ध रूपमा काम गर्दै अनुशासनसहित कार्यान्वयन गर्नुहोस् । रणनीतिसँग संयोजन भएको क्रियाकलापले मात्र विचारलाई सफल व्यवसायमा रूपान्तरण गर्छ ।
• निरन्तर सिकाइ र अनुकूलन स्वीकार गर्नुहोस् : बजार निरन्तर विकसित हुँदै छ । जिज्ञासु रहनुहोस्, असफलताबाट सिक्नुहोस् र आफ्नो रणनीतिहरू अनुकूल गर्न तयार रहनुहोस् । लचिलोपन र निरन्तर सीप विकास कुनै पनि उद्यमको दिगो वृद्धिका लागि प्रमुख हुन् ।
• बलियो नेटवर्क निर्माण गर्नुहोस् र मार्गदर्शन खोज्नुहोस् : उद्यमशीलता एकल यात्रा होइन । आफ्ना वरिपरि मेन्टर र सहकर्मीहरू राख्नुहोस् जसले तपाईँलाई मार्गदर्शन, समर्थन र चुनौती दिन सकून् । सही नेटवर्कले अवसरहरू खोल्छ, अन्तर्दृष्टि प्रदान गर्छ र तपाईँको वृद्धिलाई तीव्र बनाउँछ ।

युवा उद्यमी बन्ने इच्छुक तर असफलताको डरले अघि बढ्न नसक्ने युवाहरूलाई तपाईँले के भन्न चाहनुहुन्छ ?

उद्यमी बन्न चाहने तर असफलताको डरले पछाडि परेका युवाहरूलाई म भन्न चाहन्छु: असफलता सफलता को विपरीत होइन । यो त यात्राको एउटा हिस्सा हो । हरेक सफल उद्यमीले चुनौतीहरू भोगेका छन्, तर उनीहरूलाई फरक बनाउने कुरा भनेको गल्तीबाट सिक्ने, अनुकूलन गर्ने र अघि बढिरहने क्षमता हो ।

सानोबाट सुरु गर्नुहोस्, ध्यानपूर्वक योजना बनाउनुहोस् र गणनायुक्त जोखिम लिनुहोस् । अनुभवबाट ज्ञान हासिल गर्नुहोस्, आफ्ना वरिपरि मेन्टरहरू राख्नुहोस् र निरन्तर सिकाइमा ध्यान दिनुहोस् । याद राख्नुहोस्, तयारीसँग मिलेको साहसले डरलाई अवसरमा परिवर्तन गर्छ र तपाईँले चाल्ने हरेक कदमले तपाईँलाई उद्यमशीलता सपना पूरा गर्न नजिक पु¥याउँछ ।