वंश जोगिने भ्रममा भत्किएको जीवन

- रञ्जना बास्ताकोटी

पाटन अस्पतालको पुरानो भवन अगाडि म उभिइरहेको थिएँ। आकाश बदलिएजस्तै थियो, घाम लुक्दै थियो। त्यत्तिकैमा एउटा थाकेको स्वर कानमा पर्‍यो,
“छोरा आयो कि भनेर सोधिदिनु न बाबु, अलि देखिँदैन आँखाले।”

घुमेर हेर्दा एउटा वृद्धा बेन्चमा बसेकी थिइन्। पुरानो साडी, काँधमा झुन्डिएको कपडाको झोला र अनुहारभरि समयले कोरेका रेखाहरू। उनको आँखामा चिन्ता र आशा मिसिएको थियो। म नजिक गएँ।

“कसलाई पर्खनु भएको ?”

“छोरालाई,” उनले छोटो उत्तर दिइन्, “भित्र औषधि लिन गयो।”

म चुप लागेँ। अस्पतालको घडी टिक–टिक गर्दै थियो। आधा घण्टा बित्यो, एक घण्टा बित्यो। छोरा आएन।

उनले आफैँ बोलिन्,
“यस्तै हो, सधैँ भन्छ—आउँछु भनेर। म बूढी भएपछि त झन् बिर्सिन थालेको छ।”

स्वरमा गुनासो थियो, तर त्यसभन्दा बढी आत्मस्वीकृति।

कुरा गर्दै जाँदा थाहा भयो—उनको नाम पार्वती रहेछ। गाउँबाट काठमाडौं आएकी, आँखाको अपरेसनको पालो कुरिरहेकी। लोग्ने बितेको धेरै भइसकेको थियो। जीवनको सम्पूर्ण भरोसा एउटै छोरामा थियो।

“सानो छँदा त देवता जस्तै ठान्थेँ,” उनले मुस्कुराउँदै भनिन्,
“सबैभन्दा राम्रो स्कुल, राम्रो लुगा, राम्रो खान। छोरी जन्मेको भए त के हुन्थ्यो होला, तर भगवान्ले छोरा दिए भनेर गर्व गर्थेँ।”

उनको त्यो गर्वको पछाडि थोरै डर पनि मिसिएको थियो—वंश सकिन्छ कि भन्ने डर।

उनले भनिन्,
“छोरा भएपछि सबै ठीक हुन्छ भन्ने सोचेकी थिएँ। कुल बाँच्छ, नाम चल्छ भन्ने लाग्थ्यो।”

मैले केही भनिनँ।

अचानक उनको मोबाइल बज्यो। उनले हतार–हतार उठाइन्।

“कहाँ छस् ?”

केही सेकेन्ड मौनता।

उनको अनुहार फेरियो।

“फेरि ? … म त यहाँ एक्लै छु नि … ठीक छ।”

फोन राखिन्। आँखामा आँसु टल्किए।

“आज आउँदैन रे,” बिस्तारै भनिन्।

त्यतिबेला मलाई मेरो आफ्नै छिमेकी सम्झना आयो—जसले छोरीहरूलाई पढाएर विदेश पठाएका थिए। छोराको मुख हेर्ने बाध्यता थिएन, तर सन्तानको साथ थियो।

मैले पार्वती आमालाई पानी दिएँ। उनले गहिरो सास फेरिन्।